Što su cookije?
Hauptinhalt
27. pražnika 2023, 09:43 hodź.
Sće-li w minjenych dnjach a tydźenjach zaso raz w interneće surfowali, potom je wam zawěsće tež napadnyło, zo dyrbiće na nimale kóždej internetowej stronje někajke přizwolenje nastupajo cookijow dać. Cookie? Što to scyła je a na čo maće při tym dźiwać, naša onlinowa redakcija informuje.
Cookije – po słownje poprjančki – su małe informaciske přikuski w formje datajow, kiž so na našich ličakach składuja, po tym, zo smy na někajkej internetowej stronje pobyli. Strašne wone njejsu, skerje su za to tu, zo je surfowanje po interneće za nas wužiwarjow komfortabelniše. Hdy smy posledni raz stronu wopytali, kotre produkty a kotre wobsahi smy sej na njej wobhladali abo sej samo kupili, z kotrym accountom smy so na tutej stronje přizjewili – wšitke tute informacije so na přikład w cookijach anonymnje składuja, tak zo je při přichodnym wopyće ze samsneho ličaka na stronje zaso pokazaja.
Tež za Symana Sćapana z Chrósćic njejsu cookije per sé ničo špatneho, nawopak, widźi je jako wužitne pomocne srědki. 21-lětny studuje hospodarsku informatiku. Lěpšina cookijow pokaza so wosebje při onlinowych nakupach:
prawa za wobrazy: IMAGO/blickwinkelRozkładu to rady na zakładźe přikłada: Hdyž sym sej na internetowej stronje Smolerjec kniharnje knihu wupytał, potom połožu sej ju do digitalneho korbika a du won do zahrody, zo bych wo tym přemyslował, hač tutu knihu woprawdźe trjebam. A hdyž so potom zaso nawróću a za ličak sydnu a chcu tu knihu kupić, potom dyrbi ličak wědźeć, zo ja to sym, kiž je sej před chwilku knihu hižo do korbika połožił. A tuta informacija tči na přikład w cookijach.
Wothladajo wot nakupowanskich korbikow by bjez cookijow tež powšitkownje komplikowaniše było w interneće surfować.
Hdyž my te cookije njebychmy měli, , njeby Smolerjec kniharnja wědźała, zo my to smy. To njejsu w tutym padźe žane wosobinske informacije, to su ryzy ličby, kiž so dale daja, zo by so móhł tón wužiwar identifikować.
Cookije spomjatkuja sej móhłrjec naše kroki w syći. A runje tu tči tež špak. Přetož tak móža so samo profile wo nami a našich aktiwitach zestajeć. Potajkim, što sej rady w syći wobhladamy, na kotrych stronach husćišo po puću smy, kotre produkty nas wosebje zajimuja. Někotre cookije daja tute informacije do rukow dubioznych třećich, na přikład wabjenskim firmam. Wažne je tuž, što cookijam dowolamy a što nic. A zo někotre cookije prosće njepřiwzamy, měni Syman Sćapan:
Hdyž na to kedźbujemy a přeco jenož dowolimy, zo smědźa so te esencielne cookije wužiwać, a hdyž my je tež tam a sem zaso zhašamy, smy na wěstej stronje a njetrjebamy so starosćić.
Jako wužiwarjo spomjatkujmy sej tuž: cookije za poskićowarjow třećich (němsce: Drittanbieter) deaktiwizować. Jenož temporerne a esencielne cookije dowolić a tute prawidłownje tež z našich ličakow zaso wotstronić. To wšitko hodźi so w zastajenjach našich browserow, potajkim kaž Google Chrome, Mozilla Firefox abo Safari zarjadować. Přidatnje poskića so tež anti-trackingowy program na ličakach instalować. To přitrjechi tež za smartphony, wšako njejsu ničo druhe hač małe ličaki.
Cyły přinošk móžeće sej tule hišće raz naposkać:
__________________________________________________
Cookije wotstronić a wažne zastajenja
Tule zhoniće hišće raz krok po kroku, što měli na wašich ličakach a smartphonach zastajić:
1. Při surfowanju dyrbiće na nimale kóždej internetowej stronje někajke přizwolenje nastupajo cookijow dać. Informatikar Syman Sćapan radźi tu jenož esencielne cookije přiwzać:
2. Powšitkowne zastajenja nastupajo škita datow a cookijow móžeće we wašich browserach zarjadować. Kaž na přikład tule w serbskej wersiji Mozille Firefoxa.
3. Pod poddypkom "priwatnosć a wěstota" namakaće zastajenja nastupajo cookijow. Tule w serbskej wersiji mjenuja so placki. Dalši pokiw rěka: placki/cookije třećich blokować.
4. Dale radźi Syman Sćapan cookije prawidłownje wot wašich nastrojow wotstronić. Na přikład hodźi so zarjadować, zo so cookije zhašeja, hdyž sće waš browser začinyli.
