prawa za wobrazy: MDR/Teresa Stübner

Serbska rěč so wuwiwa – Rěčny kućik z dr. Anju Pohončowej, 05.05.2021 Rěčny kućik - Na serbskich wuwróćach

28. jutrownika 2021, 10:15 hodź.

Rěčny kućik - Na serbskich wuwróćach

Znaty ze Žuric mi jónu powědaše wo swojim nanje, kiž stajnje praješe, zo bydli tu w Žuricach “na serbskich wuwróćach”. Dźe mi potajkim dźensa wo pluralowe słowo wuwróća. Tajke nastachu tam, hdźež so rólnik ze zapřahom zawróća. Němsce praji so tutomu dźělej pola “Angewende, Pfluggewende”. Z wuwróćemi je potajkim čwak zemje měnjeny, kiž leži na kromje abo na mjezy pola. Z toho nasta pozdźišo wužiwanje w přenjesenym zmysle, mjenujcy,na kromje někajkeho teritorija abo někajkeje płoniny. Tak čitamy na přikład w “Katolskim Posole” sćěhowace: “Štó by wěrił, zo naměriš wot sameho wuchoda Łužicy hač k zapadnym wuwróćam zdalenosć 150 kilometrow?“. Tajke a podobne přikłady namakamy w digitalnym korpusu hornjoserbšćiny a wone jasnje pokazuja na woznam wuprajenja, kiž sym na spočatku citowała, mjenujcy, zo Žuricy leža „na serbskich wuwróćach”. Z tym je wězo měnjene, zo leža Žuricy na kromje serbskorěčneho abo serbskeho sydlenskeho ruma. Ale budźmy sprawni, lubi připosłucharjo: Na serbskich wuwróćach bydlić klinči tola wo wjele rjeńšo, je bóle poetiske – abo?

dr. Anja Pohončowa